تاثیر فاصله ردیف و کاربرد علفکش بر شاخصهای رشد، عملکرد و اجزای عملکرد برنج در کشت مستقیم

چکیدهسابقه و هدف: در دو دهه گذشته در بسیاری از کشورهای آسیایی در پاسخ به افزایش هزینه‏های تولید، روش استقرار برنج از نشاکاری دستی گیاهچه‏ها به کشت مستقیم تغییر یافته است. تغییر روش استقرار برنج و به تبع آن شیوه‏های مدیریت آب، خاک‌ورزی و مهار علف‏های هرز در کشت مستقیم برنج منجر به تغییر در ترکیب و تنوع فلور علف‏های هرز می‏شود. همچنین، تعداد بیشتر گونه‏های هرز در شرایط خشکه‌کاری برنج می‏تواند منجر به کاهش کارایی راهبردهای مدیریت علف‏های هرز شود. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی کارایی برخی علف‏کش‏های پس‏رویشی و ‏فواصل بین ردیف‏های کاشت بر کنترل علف‏های هرز در کشت مستقیم برنج انجام شد.مواد و روش‌ها: آزمایش در سال 1390 به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. فاکتورها شامل فاصله بین ردیف‏های کاشت برنج در سه سطح 15، 25 و 35 سانتی‏متر و کنترل علف‌های هرز در هفت سطح شامل کاربرد شش تیمار علف‌کشی پندیمتالین، بنتازون، پروپانیل + سینوسولفورون، اکسادیارژیل، کلودینافوپ پروپارژیل + "بروماکسینیل + ام. سی. پی. آ" + بنتازون، ستوکسیدیم سدیم + "بروماکسینیل + ام. سی. پی. آ" + بنتازون و تیمار عاری از علف‏هرز بود. هر کرت از طول به دو بخش تقسیم شد، یک بخش مورد تیمار قرار گرفت و بخش دیگر به عنوان شاهد بخش تیمار شده در نظر گرفته شد.یافته‌ها: افت حداکثر شاخص سطح برگ، حداکثر ماده خشک و حداکثر سرعت رشد برنج در اثر مصرف علف‌کش‏های بنتازون (بطور متوسط 68 درصد) و اکسادیارژیل (بطور متوسط 84 درصد) بطور معنی‌داری بیشتر از کاربرد علف‌کش‏ پندیمتالین (بطور متوسط 47 درصد) و مخلوط علف‌کش‏ها (بطور متوسط 41 درصد) بود. همچنین، کمترین میزان کاهش شاخص‌های رشدی برنج در رقابت با علف‌های هرز در فاصله ردیف 15 سانتی‌متر مشاهده شد (بطور متوسط 44 درصد). فاصله ردیف به‏طور معنی‏داری عملکرد و اجزای عملکرد برنج را تحت تاثیر قرار داد. بطوریکه، کمترین میزان افت عملکرد شلتوک در فاصله ردیف 15 سانتی‏متر مشاهده شد (83 درصد). تاثیر هیچ یک از تیمارهای کنترل علف‏هرز بر عملکرد برنج مشابه با تیمار عاری از علف‏هرز نبود. با این حال، افت عملکرد برنج با کاربرد اختلاط‏های علف‏کشی ستوکسیدیم سدیم + "بروماکسینیل + ام. سی. پی. آ" + بنتازون (56 درصد)، پروپانیل + سینوسولفورون (59 درصد) و کلودینافوپ پروپارژیل + "بروماکسینیل + ام. سی. پی. آ" + بنتازون (59 درصد) به‏طور معنی‏داری کمتر از افت عملکرد بدست آمده با کاربرد سایر علف‏کش‏ها بود (بطور متوسط 86 درصد). نتیجه‌گیری: کاربرد اختلاط‏های علف‏کشی مورد ارزیابی در این تحقیق باعث کمترین اختلاف بین شاخص‏های رشدی و عملکرد برنج در مقایسه با شاهد عاری از علف‏هرز شد. در این مطالعه، افت عملکرد برنج در کرت‏های آلوده به علف‏هرز در حدود 98 درصد بود. با در نظر گرفتن چنین افت عملکردی در شرایط عدم کنترل علف‏های هرز، افت عملکرد بدست آمده با تنها یک مرتبه کاربرد اختلاط‏های علف‏کشی در طی فصل رشد رضایت بخش به نظر می‏رسد.